XX. mende hasiera arte lanean jarduten zuten inudeen irudiak ezagunak dira. Herri askotako jaietan, inudeen desfileak egiten dira oraindik, emakume haiek gogoan.

Orain arte entzun eta pentsatu dugunaren arabera emakume hauek hiri handietan aberatsen seme-alabak edo erditzean hiltzen ziren amenak elikatzen zituzten. Hori izan da betidanik inude hitzarekin erlazionatu duguna.

Adibidez, XVIII. mendean zehar Probintziak umezurtzaz arduratzeko antolatu inude zerbitzuak arazo franko sortu zuen. Umeen ongi izatea (ondorioz, gizartearena) bermatzeko abiatu plana ez zen behar bezala finantzatu. Inudeen soldatak kolakan jartzen ziren behin eta berriz.

Villabonako artxiboan, baina, inudeen lanaren bestelako bariante bat topatu dugu. Bertan ez dago ez aberatsen gutunik; baina, umezurtz geratutako haurren kasu ugarien artean, gurasoek inudeari ordaintzen laguntzeko egiten zituzten eskaerak ikusi ditzakegu. Kasu guztietan bixkiak erditutako amak ziren eta bi haurretako bat elikatzen laguntzeko beharra zuten. Guztiak mende bateko bueltan eginak, 1815 eta 1931 bitartean.

Familiak Udalaren laguntza jasotzen zuen, txiroak izanda, inudeari ordaintzeko dirulaguntza eman eta honekin hitzarmena sinatzeko bitartekari lanak eginaz. Hitzarmen hauen arabera inudeak 18 hilabetez hartzen zuen haurra berarekin eta hazi bitartean hileroko soldata bat jasotzen zuen.

Eskaera eta hitzarmen horiez gain artxiboan gorde diren agiriak dira haur horien inguruko informazioak, inudeen soldata erreklamazioak edo familiaren egoera aldaketagatik egindako jakinarazpenak (baldintza ekonomikoen aldaketak, herritik joango direla…).

Horra hor inudeek gure herrian egindako lana.

Amagoia Piá